- Czy wzrost wynagrodzenia CEO zawsze jest wynikiem wysokich kompetencji?
Pogłębiające się nierówności
Wynagrodzenia prezesów firm spadły w 2023 roku, jednak nadal znacząco przewyższały wynagrodzenia pracowników. Tak wynika z raportu Economic Policy Institute, przedstawiającego wzrost nierówności w płacach w Stanach Zjednoczonych na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat. Dane zebrane przez Instytut dotyczą wynagrodzeń w 350 największych amerykańskich firmach sprzedających akcje na otwartym rynku.
Obecnie wynagrodzenia prezesów firm są wyższe niż w przeszłości i znacząco przewyższają pensje pracowników. Na przestrzeni lat 1978-2023 najwyższe wynagrodzenie, jakie otrzymywał w tym czasie szef firmy wzrosło o 1085%. Podczas gdy wynagrodzenie przeciętnego pracownika jedynie o 24%.
W 2023 roku szefowie firm otrzymali pensje 290 razy większe niż pensje typowych pracowników. Dla porównania, niecałe 60 lat temu, bo w 1965 roku, zarabiali „jedynie” 21 razy więcej niż pracownicy.
Dysproporcje w wynagrodzeniach
Wynagrodzenia prezesów firm rosły w ciągu ostatnich trzech dekad znacznie szybciej niż płace 0,1% najlepiej zarabiających pracowników.
W 2022 roku średnia wynosiła 9,4. Co oznacza, że prezesi firm zarobili ponad 9 razy więcej niż najbardziej uprzywilejowani płacowo pracownicy. W porównaniu do średniej w latach 1965-1978, wskaźnik był wyższy o 6,8 pkt. proc.
Autorzy raportu zwrócili uwagę, że różnica w wynagrodzeniach CEO i najlepiej zarabiających pracowników wskazuje, że rosnące płace niekoniecznie muszą być wynikiem wzrostu kompetencji, które w konsekwencji prowadziłyby do zwiększenia płac.
Wskazali oni, że większe dochody nie są wynikiem większej produktywności, ani nie odzwierciedlają rzeczywistego wkładu w zwiększenie efektywności firmy. Są natomiast wynikiem zdolności do negocjowania i uzyskiwania wyższych wynagrodzeń poprzez wpływ na zarządy spółek. Według autorów jest to element dysfunkcyjnego systemu ładu korporacyjnego w Stanach Zjednoczonych.
(…) Nie byłoby negatywnego wpływu na wyniki gospodarki ani na zatrudnienie, gdyby prezesi zarabiali mniej lub byli bardziej opodatkowani – czytamy w raporcie.
Rosnące wynagrodzenia mają również związek z posiadaniem akcji
Wynika to przede wszystkim z tego, że gdy wartość posiadanych przez prezesów akcji wzrasta, zwiększają się także ich zarobki.
Większość pakietów płacowych CEO pozwala na wzrost płac za każdym razem, gdy wartość akcji firmy wzrasta. Innymi słowy, dyrektorzy generalni mogą wypłacić opcje na akcje niezależnie od tego, czy wzrost wartości akcji firmy był wyjątkowy w stosunku do porównywalnych firm z tej samej branży – czytamy w raporcie.
W 2006 roku opcje na akcje stanowiły nieco ponad 70% wynagrodzenia prezesów, podczas gdy w 2023 roku było to 22%. Wypłaty związane z akcjami (opcje na akcje i nagrody) w 2023 roku wyniosły średnio 16,7 mln USD. Co stanowiło 77,6% przeciętnej płacy CEO.
W przypadku opcji na akcje, prezesi mogą tylko zyskać: osiągają zysk, jeśli cena akcji ich spółki wzrośnie powyżej ceny początkowo przyznanych opcji, i nic nie tracą, jeśli cena akcji spadnie. Nie mając nic do stracenia – ale potencjalnie wiele do zyskania – może to prowadzić prezesów posiadających opcje do podejmowania nadmiernego ryzyka. Aby podnieść cenę akcji swojej firmy do niezrównoważonego krótkoterminowego maksimum.
„Z drugiej strony, nagrody w postaci akcji prawdopodobnie promują lepsze długoterminowe dostosowanie celów CEO do celów akcjonariuszy. Nagroda w postaci akcji ma wartość w momencie jej przyznania lub nabycia uprawnień i może rosnąć lub spadać wraz ze zmianami kursu akcji spółki. Jeśli nagrody w postaci akcji mają długi okres nabywania uprawnień wynoszący od trzech do pięciu lat, wówczas CEO ma interes w podnoszeniu ceny akcji firmy w tym okresie, jednocześnie pamiętając o unikaniu implozji ceny akcji, aby utrzymać wartość tego, co ma”, czytamy.
Przyznawanie tzw. „stock awards”
będących formą wynagrodzenia, w ramach której pracownicy otrzymują akcje firmy, może skutecznie motywować zarówno szefów, jak i pracowników do działań na rzecz zwiększenia wartości firmy. Istotne jest jednak to, aby tego rodzaju zachęty nie pogłębiały istniejących już nierówności dochodowych w strukturach organizacji.
Tekst przygotował FXMAG